Lucas' overgrootouders Gerard Turpyn, Marie-Louise Wauters en grootvader Roger Turpyn waren actief in het verzet in Eeklo. Hoewel het verzet als winnaar uit de oorlog kwam, verloor het in Vlaanderen de strijd om de herinnering. ‘De bezetting’ geeft dat verhaal een stem, een gezicht en een betekenis. Uiteraard kan je de complexiteit van de bezettingsjaren niet in drie dagen vangen. Sowieso is het project een verdichting en dus een verhaal van. Maar dat hoeft niet slecht te zijn, want - zo schrijft psycholoog Keith Oatley - verhalen zijn vliegsimulators. “Net zoals piloten met vluchtsimulators veilig kunnen trainen, trainen verhalen ons voor de uitdagingen van de wereld. Net als bij een vluchtsimulator katapulteert de fictie ons in intense simulaties van problemen die parallel lopen aan de problemen waar we in de werkelijkheid mee te maken hebben.” Zo kan het verzet van gisteren inspiratie bieden voor morgen. Als je uitzoomt, gaat ‘De bezetting’ ook hierover: proberen te ontdekken wat jouw plek in het grotere geheel is. Nadenken over de acties van de mensen voor jou en de consequenties daarvan op jouw leven. Je bewust worden van het brede spectrum aan mogelijkheden en de verantwoordelijkheid om te kiezen.

'De bezetting' re-staget de jaren 1941 en 1942. De focus ligt op de bezetting zelf, niet op de strijd die eraan voorafging en de bevrijding die erop volgde. Een belangrijke inspiratie is de documentaire ‘Meanwhile Somewhere … 1940 - 1943’ van Péter Forgács. De film is samengesteld uit amateuropnames van alledaagse taferelen zoals baby's een bad geven, bruiloften vieren en op vakantie gaan, terwijl er ergens buiten beeld een oorlog gaande is. Ook in Eeklo was de echte oorlogsgruwel voor velen ‘ondertussen ergens’. Toen de Joodse bevolking in de zomer van 1942 werd gedeporteerd, veroorzaakte dat geen schokgolf. Het leven ging voor de meeste Belgen gewoon door, alsof er niks gebeurde. Het is die spanning tussen de persoonlijke en de historische tijd die Lucas interesseert en die de deelnemers en de toeschouwers dwingt om na te denken over hun relatie tot wat er gebeurt, zowel in het verleden als in het heden.

Zestig mensen reageerden op de open-call om deel te nemen aan de re-staging. Onder begeleiding van professionals krijgen de deelnemers tijdens vijf voorbereidende workshops diepgaande info over de bezetting en het verzet en duiken ze in het leven van de mensen die er toen bij waren: burgers, bezetters, verzetsleden. Iedere deelnemer neemt tijdens de driedaagse een historische identiteit aan, dag en nacht. Er is geen vaste tekst, maar wel een persoonlijke takenlijst: brood bakken, wapens smokkelen, neergestorte piloten oppikken, wacht lopen, naar de mis gaan ... De geschiedenis blijft niet op veilige afstand, maar wordt gepresenteerd als unfinished business; onafgerond en met losse eindjes. Het project gaat niet ‘over’ de bezetting, maar maakt deel uit van de geschiedenis. Kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen van de betrokkenen nemen deel en vertellen het verhaal verder.

Eeklo, de stad waar Lucas' overgrootouders Gerard Turpyn, Marie-Louise Wauters en grootvader Roger Turpyn actief waren in het verzet. Er zijn geen decors of sets. ‘De bezetting’ speelt zich af in de stad zoals die vandaag is. Soldaten marcheren langs een Standaard Boekhandel, twee verzetsleden doen inkopen in een supermarkt. Anachronismen maken deel uit van het project. ‘De bezetting’ gaat evenveel over 2025 als over 1940. De deelnemers spelen niet vanonder een stolp, maar denken in de stad van nu na over de erfenis van de oorlog en wat daarmee aan te vangen. ’De bezetting’ is geen kopie van historische gebeurtenissen, maar verbeeldt het denken over die gebeurtenissen.

'De bezetting' is een riskant project met heel veel potentiële valkuilen zoals romantisering en tactloosheid. De organisator en zijn team zijn niet uit op provocatie, maar evenmin gaan ze de complexiteit uit de weg. Om het goed aan te pakken, gaat Lucas regelmatig ten rade bij experts en ervaringsdeskundigen in binnen- en buitenland. Hij legde zijn plannen al voor aan acteur Jonas Van Thielen, re-enactor en doctor in de geschiedenis Janna Everaert (UGent), re-enactor Alex Decoussemaeker, kostuumverhuurder Tim Van Deutekom, kunstenaar Rinus Van de Velde, theatermaker Thomas Verstraeten, acteur Valentijn Dhaenens, professor Jogchum Vrielink (UCL), Eeklonaren Jaak De Muynck, Jan Martens, Paul van de Woestijne en Bart Van Damme, Unia-directeur Els Keytsman, de Duitse acteur Helgi Schmid en de Amerikaanse professor theaterwetenschappen Rebecca Schneider (Brown University).

Nee. De wapens zijn zelfgemaakte kopieën van wit plastic en daar zijn verschillende redenen voor: We willen niemand bang maken. In Eeklo wonen mensen die ook echt een oorlog hebben meegemaakt. We willen hen zo snel mogelijk duidelijk maken dat dit niet echt is. Wit plastic helpt daarbij. We willen niet dat wapens mooie, interessante voorwerpen zijn. Anders dreigen we te vergeten wat ze doen met de mens. Hoe stukken leer en stof via kogels in het lichaam terecht komen. We doen iets na, zijn ons hier bewust van en proberen het niet te verbergen. De wapens zijn van kunststof, maar de bezetter is dat niet. We laten de mannen en vrouwen die ons land bezetten in hun waarde, geven hen het juiste uniform en maken hen complex. Om een conflict en een tijd te vatten, helpt een parodie niet.

Nee. We gaan niemand doodschieten met een plastic geweer. Niet omdat dat niet ‘authentiek’ zou zijn, maar wel omdat het belachelijk kan overkomen. Iemand doodschieten met een plastic geweer dreigt er een mop van te maken en ik wil niet dat het een mop wordt. Daarom focussen we op wat we wel kunnen spelen. In het geval van geweld is dat het graven van een graf of het opkuisen van bloed. Alles wat eraan achteraf gaat. Alles wat je meestal niet in een Hollywoodfilm over de oorlog ziet. Het doodschieten gaan we niet tonen, maar de dood wel, zoveel mogelijk ontdaan van enige romantiek. We willen mensen gevoeliger maken voor geweld, niet ongevoeliger. We reflecteren op geweld in plaats van er een spektakel van te maken.

Lucas Derycke is de trekker van dit project. Hij is audio- en theatermaker en de kleinzoon van Roger Turpyn, die als puber deel uitmaakte van het verzet van Eeklo. Tijdens ‘De bezetting’ wordt Roger gespeeld door Lucas’ neefje Ewoud. Lucas’ moeder Vera Turpyn speelt haar grootvader Gerard Turpyn, een van de spilfiguren in het Eeklose verzet. 'De bezetting' wordt ondersteund door de Vlaamse Overheid, Provinciaal Streekcentrum Huysmanhoeve, Plattelandscentrum Meetjesland, Cultuurhuis Herbakker, Comeet, CERA, Kartonnage Lefevere-Beel en College ten Doorn.